Dos İşletim sistemi l

DOS İŞLETİM SİSTEMİ

Dos İşletim sistemi artık günümüzde pek kullanılmıyor ama bütün uğraşmalara rağmen hala ölmedi hala yaşıyor ve bilgisayar kullanıcılarının zorda kaldıkları vakit yine başvurdukları en kestirme işletim sistemi oluyor. Dos işletim sistemini anlatırken uzun uzun anlatmayacağız kısa ve en çok kullanılan komutlarını anlatıp resimlerle açıklamaya çalışacağız.

Daha sonra ise “Dos” İşletim sistemi ile ilgili yaklaşık 60 soruluk bir test uygulayacağız. Soruların cevaplarını yine cevap anahtarından bulabiliriz.

            Dos işletim sistemi komutlarını kısaca tanımaya çalışalım.

Dos işletim sisteminde sayfayı açtığımız vakit karşımıza aşağıdaki gibi bir pencere açılacaktır. Windows (Win98 – ME – XP)  ta çalışırken bu pencereye geçmenin bir  yolu:

Başlat/Programlar/Donatılar/MSDOS komut sistemi dir veya “Başlat/Çalıştır/Command (çalıştır penceresine yazarız)  Tamam” seçeneklerini tıklamakla buradan Dos ortamına geçeriz yalnız Dos ortamında Windows klasörüne geçeceğimiz için sisteme zarar vermememiz gerekir .Şayet açılışta bir klasör içersinde isek bunun için “CD.. “ komutunu yazıp Enter tuşuna basalım ve doğrudan “C:\>” directoruna geçelim.Çalışmamızı yapalım ardından Windows a dönmek için “Exit” yazıp Enter tuşunu tıklayalım.Yeniden masa üstüne gelmiş olacağız.Şimdi de komutları ve işlevlerini tanımaya çalışalım:

        DIR:Sayfadaki dosyalarımızı ve klasörlerimizi listeleme işlemini gerçekleştirir.

        DIR/P     : Sayfadaki dosyalarımızı ve klasörlerimizi    sayfa sayfa listeler

        DIR/P/W: Sayfadaki dosyalarımızı ve klasörlerimizi   sayfa sayfa ve pencere pencere listeler.

        DIR/W    :Sayfadaki dosyalarımızı ve klasörlerimizi Pencere olarak listeler

        DIR *.EXE         :Adı ne olursa olsun uzantısı EXE olan dosyaları listeler

        DIR Config.*:Adı Config uzantısı ne olursa olsun dosyaları listeler

        DIR *.*    :sürücüdeki tüm klasör ve dosyaları listeler.

        DIR ??D.* :İlk iki harfi bilinmeyen üçüncü harfi D olan ve uzantısı ne olursa olsun dosyaları listeler.Burada dikkat edeceğimiz nokta bilinmeyen harflerin yerine  ? işareti koymaktır.

            Aşağıdaki resimde “dır/p/w” komutlarını girdikten sonra dosyalarımızın yatay ve sayfa sayfa listelenmiş halini görüyoruz.

Dır komutu ile listeleme işleminden sonra sayfanın alt kısmında iki rakam bulunur yukarıdaki resimde görüyoruz.Bunların üstteki rakam bulunduğumuz sayfadaki dosyaların kapladığı alanı alttaki ise sürücüdeki boş alanı gösterir.

Dosyalar listelenince her dosyanın önündeki rakam o dosyanın boyutunu tarih dosyanın oluşturulduğu tarihi saat ise oluşturma saatini gösterir.

Directorlerin karşısına ise klasör olduğunu belirten <DIR> ifadesi bulunur.

            DEL: Dosyalarla ilgili olarak öğreneceğimiz ikinci komut DEL komutudur.
            Del komutu dosya silmek için kullandığımız komuttur. Örnek olarak:

      DEL *.*  :Sürücüdeki tüm dosyaları siler. Burada bilgisayarımız bize bir uyarı mesajı verecektir.

“..Sürücüsünde ki tüm dosyaları silmek istediğinizden emin misiniz E/H” eğer eminsek rahatlıkla “E” komutunu girip silme işlemini gerçekleştiririz.Şayet emin değilsek “H” komutunu girip işlemi iptal ederiz.

DEL Config.*  C: C sürücüsündeki adı Config uzantısı ne olursa olsun tüm dosyaları siler

Del *.EXE      :Adı ne olursa olsun uzantısı EXE olan dosyaları siler.

Dosya silme işlemi için kullanabileceğimiz ikinci bir komutta ERASE dir, aynı değerlerle bu komutu kullanarak silme işlemleri gerçekleştiririz.

Silme işlemini yaparken kazaen sildiğimiz dosyalarımızı  kurtarmamız için özellikle makinemizin kapatılmamış olmasına dikkat edeceğiz daha sonra ise "Undelete" komutunu  kullanacağız. Bu İse:

            C:>”Undelete +dosya adı “  Komutu ile karşımıza çıkan dosya adlarından bizim aradığımız dosya adı çıkıncaya kadar,  Y/N seçeneklerinden “N” komutunu, aradığımız dosya çıkınca ise “Y” komutunu kullanmamız dosyayı kurtarmamızı sağlayacaktır. Bu işlem kesin olarak dosyalarımızı kurtarmayabilir. Bu nedenle silme işlemlerinde daima dikkatli olmaya çalışmalıyız.

ATTRIB

Dos işletim sisteminde kullandığımız bir komutta Attrib komutudur. Dos işletim sisteminde dosyalarımızın silinme tehlikesine karşı korunmaya alınması gerekir bu koruma işlemini de “Attrib” komutu ile gerçekleştiririz.

Dosya Adı Attrıb +A ve ya tüm dosyalarımıza uygulamak istersek doğrudan

            Attrıb +A +S +H +R şeklinde yazıp enterlayabiliriz.

Dosyanın yapısına göre arşiv, gizle, sistem hangisini kullanmak istiyorsak o seçeneği yazıp + işareti ile dosyamıza koruma özelliği kazandırırız. Aşağıda gördüğümüz gibi:

Dosya Adı Attrıb +A

Dosya Adı Attrıb +S

Dosya Adı Attrıb +R

Dosya Adı Attrıb +H

Korumaya aldığımız dosyalarımızı silmek istersek o zaman da yapmamız gereken iş aynı komutu bu defa – işareti ile kullanmaktır.Ör:

Dosya Adı Attrıb  -A

Dosya Adı Attrıb  -S

Dosya Adı Attrıb  -R

Dosya Adı Attrıb –H

Aşağıdaki resimde Attrıb komutunun kullanılışını görüyoruz.

 KLASÖR İŞLEMLERİ

Daima bilgisayarlarda veriler, dosyalarda, dosyalarda klasörlerde saklanır. Klasörler bizin verilerimize yataklık yaptığına göre acaba nasıl oluşturulur, nasıl silinir, nasıl girilip çıkılır şimdi de onları öğrenmeye çalışalım.

Md Komutu klasör oluşturmak için kullanılır. Örnek: sıra, masa, okul, kalem diye klasörler oluşturalım.

Md Masa

Md Okul

Md Kalem

Md Sıra

Klasörleri oluşturduk, peki şimdi de bu klasörlere girelim. Bunun için kullanacağımız komut CD komutudur.

CD Masa

CD Okul

CD Kalem

CD Sıra bu klasörlere girdik, şimdide bu klasörlerin içersindeki cursoru görelim. Yani klasöre girilmiş halimizi görelim.

C:\>Okul>
C:\>Masa>
C:\>Kalem>
C:\>Sıra>

bu klasörlerden çıkalım bunun için yapmamız gereken işlem CD..  veya CD\ komutlarını kullanmaktadır.

Masa >CD..

Okul >CD..

Kalem >CD..

Sıra>CD..

Klasörlerden çıktık, klasörle işimiz bitti. Şimdi de klasörlerimizi silelim. Klasörü silebilmemiz için öncelikle içinin boş olası gerekmektedir. Aksi takdirde klasörü silemeyeceğimiz gibi bilgisayarımız bize hata mesajı verecektir. Şimdi klasörlerimizin içinin boş olduğunu kabul ederek silmek için girmemiz gereken komutu verelim:

Rd Okul

Rd Masa

Rd Kalem

Rd Sıra komutları artık klasörlerimiz silinmiştir.Bu anlattığımız örnekleri aşağıdaki Dos sayfasında bir örnekle görelim:

COPY :

Dos işletim sisteminde dosya ve klasörlerimizi kopyalamak için kullanacağımız komut             “Copy” komutudur. Copy komutunu nasıl kullanacağız. Şimdi örnek olarak bir diskette bulunan dosyalarımızın tümünü C: sürücüsüne kopyalayalım. Bunun için yazmamız gereken formül:

“C:\> Copy A *.*  c:”  başka bir örnek A sürücüsünde bulunan adı ne olursa olsun uzantısı sys olan dosyaları kopyalayalım. Yazmamız gereken formül:

C:\> Copy A *.Sys C: bu örnekleri daha da çoğaltabiliriz.     

XCOPY

Bir sürücüdeki dosyaları ve alt dizinleri, dosyaları ile birlikte başka bir sürücüye,  klasöre, başka bir yere kopyalar.

DISCOPY

Bir sürücüde bulunan tüm verileri olduğu gibi başka bir sürücüye kopyalar.

DOSKEY :

Yeni sistemlerde bu komut bilgisayara yüklü olmakla beraber eskilerde ancak biz yükledikten sonra işlem gerçekleşiyor. Çalıştırmak için :

C:\> Doskey yazmak ve Enter komutunu girmek yeterlidir. Bize en büyük avantajı girilen tüm komutları bilgisayarımızın hafızasında saklayarak tekrar lazım olduğunda yeniden yazmak yerine aşağı yukarı ok tuşları ile istediğimiz komutu çağırıp kullanmamızı sağlar.

BACKUP

Dos işletim sisteminde sürücümüzde bulunan bir programın yedeğini almak için kullanacağımız komuttur. Burada dikkat edeceğimiz konu, şayet yedekleyeceğimiz program çok büyükse diskete sığmayacağından yanımızda gereği kadar disket bulundurmaktır. Burada Backup komutunu girip birinci disketin yüklenmesini bekleriz, yükleme işlemi ardından disket dolunca bilgisayarımız bizden ikinci disketi girmemizi ve Enter tuşuna basmamızı isteyecektir. İşlem bitinceye kadar aynen devam eder. Gerek Backup gerekse Restore komutlarının burada kullanılışını gösteremiyoruz. Çünkü bununla ilgili veri ve sürücülerimize ihtiyaç var daha önce belirttiğim gibi artık bu sistem kullanılmadığı için isteğimize ulaşmak bazen çok zor oluyor.

RESTORE

Backup komutu ile yedeklenen verilerimizi geri almak için kullanılır.

TIME:

Dos işletim sisteminde bilgisayarımızın saatini ayarlamak için kullanacağımız komut “time” komutudur. Time komutu ardından karşımıza çıkacak formata göre bilgisayarımıza saat ayarını girip Enter tuşuna basarız.

eğer yaptığımız işlem doğruysa herhangi bir mesaj vermeden bir alt satıra geçecektir. ”Time”  komutunu yeniden girdiğimizde yeni girdiğimiz saat bize yukarıdaki gibi gözükür. Yalnız burada saat girerken mutlaka gösterilen formata uymak zorundayız yoksa işlem gerçekleşmez.

DATE

Bilgisayarımızın tarihini ayarlamak için kullanacağımız komut da “date” komutudur. Aşağıda resimde görüldüğü yeni gireceğimiz tarih aynen bize verilen formatlarda olduğu gibi girilir. Enter komutu verilir. Doğru olup olmadığını görmek için yeniden “Date” komutunu gireriz fakat karşımıza aynı pencere açılacağından bu bizi şaşırtmamalıdır.

VER:

Bilgisayarımızda kullandığımız işletim sisteminin modelini yani versiyonunu öğrenmek için kullanmamız gereken komut “Ver” komutudur. Aşağıda resimde bunun kullanılışını görüyoruz. Ver komutu, Enter, ardından bilgisayarımızın versiyonu karşımıza açıldı.

VOL:

Sürücü adını görmek için kullanacağımız komut Vol komutudur. Aşağıdaki resimde komutun kullanılışını görüyoruz.

Sürücü adını ve numarasını görmek ve değiştirmek için kullanacağımız komut Label komutudur. Aşağıdaki resimde görüldüğü gibi Label komutundan sonra karşımıza bir mesaj çıkmıştır. Burada sürücümüze vereceğimiz komut on bir karakteri geçmemelidir. Zaten fazla olursa size isim girme işlemi için müsaade vermeyecektir.

TYPE:

Dosyalarımızın içyapısını görmek için kullanacağımız komut TYPE komutudur. Burada dosya içeriğine herhangi bir müdahalede bulunamayız.

EDİT:

Eğer dosya yapısında bir düzenleme yapacaksak kullanacağımız komut EDİT komutudur, şimdi bu komutları uygulamalı olarak görmeye çalışalım.